Հովհ. Թումանյանը նախնական կրթությունը ստացել է հայրենի գյուղում: Նրա առաջին ուսուցիչը, որից սովորել է իր նախնական գրաճանաչությունը, եղել է հայրը՝ Տեր-Թադևոսը՝ գյու Ավելին
1879 թվականի օգոստոսին Տեր-Թադևոսն իր տասնամյա որդուն՝ Հովհաննեսին տանում է Էջմիածին՝ Գևորգյան ճեմարանում ուսանելու նպատակով: Սակայն տեսնելով ֆարաջանավոր աշակերտնե Ավելին
1886 թվականի աշնանը Թումանյանը Թիֆլիս վերադառնալուց հետո սկսում է հաճախել քաղաքային գրադարան-ընթերցարան՝ երազելով բարձրագույն դպրոցում ուսումը շարունակելու մասին: Ավելին
1890-ական թվականների սկզբից ավելի ու ավելի ծանր ու ճնշող էր դառնում հայ իրականությունը: Կոտորածներն Արևմտյան Հայաստանում պարբերական բնույթ էին ստանում: Թուրքիան, խ Ավելին